HUKUKİ YÖNÜYLE ŞİRKET BİRLEŞMELERİ

Özellikle 1980’lerden itibaren şirketlerin dış çevrelerindeki şartlarda çok önemli değişiklikler olmaya başlamıştır. Şirketleri birleşme kararına götüren bazı büyük değişiklikler şöyle sıralanabilir; artan uluslararası rekabet; değişen teknolojiler, endüstriler arası artan rekabet; insan kaynakları yönetimindeki hiyerarşi mantığının katılımcı yönetim mantığı ile yer değiştirmesi, değişken döviz kurları, alınan ve satılan malların fiyatlarının değişmesi özellikle havayolları, bankacılık, diğer finansal servisler, ulaşım gibi alanlarda yaşanan yeniden yapılanma faaliyetleri ve finansal hizmetlerdeki yenilikler. Bunlara benzer sebeplerle şirketler başka bir şirketin bünyesine girebilirler veya birleşerek yeni bir şirket oluşturabilirler. Şirketlerin devir veya birleşerek yeni bir şirket oluşturma yolu ile bir araya gelmelerine şirket birleşmesi denir. Şirket birleşmesinde şirketlerden en az birinin tüzel kişiliği sona ermekte ve tüm malları aktifleriyle ve pasifleriyle birlikte (alacakları ve borçları ile birlikte) devralan şirkete geçmektedir.

Şirketlerin birleşmesi iki yolla olabilmektedir. Yollardan biri, en az bir şirketin ortaklarının diğer şirkete geçmesi şeklindedir. Bu geçiş ile birlikte, şirketin aktif ve pasifleri tamamen geçilen şirkete devredilir ve tasfiyesiz dağılma gerçekleşir. Diğer bir yol ise en az iki ticari şirketin, ortakları yeni kurulan bir şirkete alındığında malvarlıklarını ve işletmelerini bütün olarak bu şirkete devretmesidir. Bu yolla iki veya daha fazla şirket, tek bir şirket durumuna gelebilecektir. Birleşen şirketlerin alacak ve borçları aynı yerde toplanmış olmaktadır. Birleşme sözleşmesi yazılı şekille yapılır. Yazılı şekil geçerlilik koşuludur. Genel kurulların onayına kadar birleşme sözleşmesi askıda geçerlidir. Ayrıca birleşecek şirketlerin genel kurullarının birleşmeye verecekleri onay şartsız olmalıdır. Birleşme Sözleşmesi’nde aşağıdaki hususların bulunması gerekmektedir:

• Birleşmeye katılan şirketin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini

• Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları

• Devralan şirketin imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları

• Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini

• Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri

• Ayrılma akçesini

• Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi

• Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları

• Gereğinde sınırsız sorumlu ortakları isimlerinin bulunması zorunludur.

TTK, devrolunan şirket ortaklarının haklarını korumak amaçlı birtakım düzenlemeleri içermektedir. Buna göre devrolunan şirketin ortaklarının, mevcut ortaklık paylarını ve haklarını karşılayacak değerde, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde istemde bulunma haklarının olduğu TTK’nın 140.maddesinde düzenlenmektedir. Bu istem hakkı, birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değeri, oy haklarının dağılımı ve önem taşıyan diğer hususlar dikkate alınarak hesaplanmaktadır.Bu çerçevede devrolunan şirketin ortaklarına denkleştirme ödenmesi öngörülebilmektedir. Bu denkleştirme ortaklık paylarının gerçek değerinin onda birini aşmaması gerekmektedir.

Şirket birleşmeleri birbirine bağlı birçok süreci beraber yönetmeyi gerektirir. Bu süreç oldukça uzun süren ve maliyet gerektiren işlemleri barındırır. Hukukî açıdan doğru yönetilemeyen birleşme süreci daha sonra birçok sorunu beraberinde getirir. Şirket sözleşmeleri hazırlanırken gözden kaçırılacak bir detay, yapılması gerekirken ihmal edilmiş bir işlem telafisi zor kayıplara neden olacaktır. Bu nedenle bu sürecin yönetilmesinde şirket yöneticilerine oldukça büyük sorumluluklar düşmektedir.